Publication: Prediyabet ve diyabet hastalarında klinik eczacının rolünün araştırılması / Investigation of the role of the clinical pharmacist in prediabetes and diabetes patients
No Thumbnail Available
Date
Authors
Authors
KUTLUAY, NUR BURCU
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Metrics
Abstract
Giriş: Prediyabet ve diyabet hastalıkları dünya genelinde görülme sıklığı giderek artan kronik hastalıklardır. Hastaların mevcut hastalıklarını kendi kendilerine yönetmelerine olanak verilmelidir. Bunu sağlık uzmanlarıyla uyum içerisinde yapmaları önemlidir. Eczacının geleneksel rolü ilaç temini ve hasta danışmanlığı olsa da genişletilmiş hizmetler aracılığıyla prediyabet ve diyabet hastalıklarının klinik sonuçlarına olumlu katkıda bulunabileceğine dair kanıtlar artmaktadır. Bu hizmetler uygun maliyet, hasta eğitimi ve farmasötik bakımın etkin bir şekilde sağlanmasıyla sunulabilir. Tezin amacı; prediyabet ve diyabet hastalarının hastalık algıları, bilgi düzeyleri, tedaviye uyumları ve klinik eczacıların bu alandaki rollerini destekleyen mevcut argümanların bir incelemesini sunmaktır. Materyal ve Metot: Araştırmamız girişimsel olmayan, prospektif ve gözlemsel bir araştırma olup, prediyabet ve diyabet hastalarının farmasötik bakım ihtiyacını, mevcut hastalık algısını, bilgi düzeyini ve uyum seviyesini incelemek amacıyla tasarlandı. 27.07.2021-30.04.2022 tarihleri arasında İstanbul Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi İç Hastalıkları Polikliniği'nde gerçekleştirilen çalışmaya, bilgilendirme yapıldıktan sonra çalışmaya katılmayı onaylayan ve 18 yaş ve üzerinde prediyabet veya tip-2 diyabet tanısı almış olan hastalar dahil edildi. Bu hastaların 1. ve 2. vizitlerinde, 90 gün arayla, hastalık kısa algı ölçeği ve kendi hazırladığımız bilgi ölçüm anketleri uygulandı ve rutin laboratuar değerleri takip edilerek kaydedilerek değerlendirildi. 1. vizit sonrasında, klinik eczacı tarafından hastalara hasta eğitimi verildi. Eğitim sonrasında hastalara kendi hazırladığımız broşürler dağıtıldı. Bu eğitimlerde diyabet ve prediyabet hastalığının tanımı ve tipleri, belirtileri, hastalık nedeniyle vücutta oluşabilecek durumlar, rutin olarak yaptırılması gereken tetkikler ve risk grupları hakkında bilgilendirme yapıldı. Elde edilen veriler ile eğitim öncesi ve sonrası hastaların hastalık algısı, rutin laboratuar testleri ve bilgi düzeyi değerlendirildi. Bulgular: Çalışmamıza 79 diyabet ve 66 prediyabet hastası olmak üzere toplam 145 hasta dahil edilmiştir. Prediyabet hastalarının %77,27'si kadın ve diyabet hastalarının %51,89'u erkek hastadır. Prediyabet hastalarının yaş ortalaması ise 45,79±1,40 iken diyabet hastalarının yaş ortalaması 49,24±1,08'dir. Hastaların aile diyabet öyküsü incelendiğinde prediyabet tanışı almış hastaların %72,73'ünün ve diyabet tanısı almış hastaların %67,1'inin ailesinde diyabet öyküsü olduğu belirlenmiştir. Hastalara 1.vizitte "Hastalığınızla ilgili eğitimi kimden/nereden alırsınız?" sorulduğunda prediyabet hastalarının %71,21'i ve diyabet hastalarının %75,9'u hekim cevabını vermiştir. Bu soruya 1.vizit ve 2. vizit sonrası verilen cevaplar karşılaştırıldığında eczacı yanıtı oranında artış gözlenmiştir. Çalışmaya katılan hastaların mevcut hastalığı hakkındaki bilgi seviyesinde eğitim sonrası artış ve tedaviye uyum gözlenmiştir. Eğitim öncesi ve sonrasında kaydedilen kilo, bel çevresi ölçüsü, kan glikozu, kolesterol, HbA1c, Homa-IR ve üre düzeylerinde 90 günlük interval sonrasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Kısa Hastalık Algısı Ölçeği kullanılarak yapılan ölçümlerde, 1. ve 2. vizitlerde katılımcıların verdiği yanıtlar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık elde edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgularda klinik eczacı müdahalesi sonrasında katılımcıların hastalık algıları, hastalık bilgi seviyeleri, tutum ve davranışları arasında ilişki bulunmuştur. Sonuç: Elde edilen veriler ile prediyabet ve diyabet hastalarına klinik eczacı tarafından sunulan hasta eğitimi ve takibi gibi farmasötik bakım hizmetlerinin hastalık prognozuna, hastaların bilgi seviyelerine ve hastalık algılarına olumlu etkileri olduğu saptanmıştır. HbA1c> %9 olan hastaların klinik eczacı müdahalelerinden en büyük faydayı elde ettiği ve bu hastaları hedeflemenin uygun olacağı düşünülmektedir. Hastaların hastalıkları hakkında eğitim alması farmasötik bakım ihtiyaçlarının belirlenmesine katkı sağlayacak ve sağlık uygulayıcılarına da yol gösterici olacaktır. Klinik eczacıların yardımıyla hastayı eğitmek prediyabet hastalığının tip-2 diyabete geçişini önlemek ve diyabet hastalarının tedavisinin kontrolsüz kalması durumunda oluşabilecek komplikasyonların en kısa sürede kontrol altına alınmasını sağlayarak tedavinin başarı olasılığını artıracaktır. Böylece hastaların yaşam kalitesinde artış gözlemlenebilir. Anahtar Kelimeler: Klinik eczacılık, farmasötik bakım, prediyabet, diyabet, hasta eğitimi
Description
Introduction: Prediabetes and diabetes are chronic diseases that are increasingly prevalent worldwide. It is important for patients to self-manage their current conditions, in conjunction with health professionals. While the traditional role of the pharmacist is to provide medication and patient counseling, there is increasing evidence that pharmacists can make a positive contribution to the clinical outcomes of prediabetic and diabetic diseases through expanded services. These services can be provided through the effective provision of cost-effective patient education and pharmacotherapy. The aim of this thesis is to review the current arguments that support the roles of clinical pharmacists in the disease perceptions, knowledge levels, adherence to treatment, and clinical outcomes of prediabetic and diabetic patients. Materials and Methods: Our study is a non-interventional, prospective, and observational research that aims to examine the pharmacotherapy needs, current disease perception, knowledge level, and adherence level of prediabetic and diabetic patients. The study was conducted at the Department of Internal Medicine, Bezmialem Vakif University Hospital, Istanbul, between July 27, 2021 and April 30, 2022. Patients with a diagnosis of prediabetes or type 2 diabetes, aged 18 years and above, who gave their consent to participate in the study after being informed were included in the study. The disease short perception scale and a knowledge measurement questionnaire developed by the researchers were administered to the patients during their first and second visits, with a 90-day interval, and routine laboratory values were recorded and evaluated. After the first visit, patients were given patient education by the clinical pharmacist. A brochure developed by the researchers was distributed to the patients after the training. The education included information on the definition and types of diabetes and prediabetes, symptoms, conditions that may occur in the body due to the disease, routine tests to be performed, and risk groups. The data obtained were evaluated for changes in disease perception, routine laboratory tests, and knowledge levels before and after education. Results: A total of 145 patients, including 79 with diabetes and 66 with prediabetes, were included in the study. 77.27% of the prediabetic patients were female, while 51.89% of the diabetic patients were male. The mean age of the prediabetic patients was 45.79±1.40, while the mean age of the diabetic patients was 49.24±1.08. When the family history of diabetes was examined, it was found that 72.73% of the prediabetic patients and 67.1% of the diabetic patients had a family history of diabetes. When asked "Who/where do you get your disease education from?" at the first visit, 71.21% of the prediabetic patients and 75.9% of the diabetic patients answered "doctor". When the responses to this question at the first and second visits were compared, an increase in the pharmacist response rate was observed. An improvement in knowledge level about the current disease and adherence to treatment was observed after education in the participating patients. Statistically significant differences were detected in weight, waist circumference, blood glucose, cholesterol, HbA1c, Homa-IR, and urea levels recorded before and after the 90-day interval. Statistically significant differences were also obtained between the responses given by the participants at the first and second visits using the Short Disease Perception Scale. In the findings obtained within the scope of the study, a relationship was found between the disease perceptions, knowledge levels, attitudes, and behaviors of the participants after clinical pharmacist intervention. Conclusion: It was determined that the patient education and follow-up services provided by clinical pharmacists to prediabetic and diabetic patients have positive effects on the disease prognosis, knowledge levels, and disease perceptions of patients. It is considered appropriate to target patients with HbA1c> 9%, as they seem to benefit the most from clinical pharmacist interventions. Receiving education about their disease will contribute to the identification of their pharmaceutical care needs and will guide healthcare practitioners. Educating patients with the help of clinical pharmacists will prevent prediabetic disease from progressing to type-2 diabetes and will ensure that complications arising from uncontrolled treatment of diabetic patients are brought under control as soon as possible, increasing the likelihood of successful treatment. This will lead to an increase in the quality of life of patients. Keywords: Clinical pharmacy, pharmaceutical care, prediabetes, diabetes, patient education